فرایندهای صرفی-واجی در کردی کلهری

الف) موضوع،طرح مساله و اهداف: رساله حاضر تحقیقی است در باب فرایندهای صرفی-واجی در کردی کلهری. در هر زبان فرایندهایی وجود دارند که باعث تغییر صورت تکواژها در شرایط مختلف صرفی و آوایی می شوند. در این رساله سعی بر آن شده تا صورت های متناوب تکواژهای مختلف را یافته، و ضمن معرفی آن ها به عنوان تکواژگونه، فرایندهایی که باعث به وجود آمدن آن ها شده اند، به دست داده شوند. بدین ترتیب این تحقیق دو هدف عمده را دنبال می کند: یکی معرفی تکواژگونه ها در کردی کلهری و دوم دست یافتن به فرایندهایی که باعث شکل دادن آن ها از تکواژ اصلی شده اند. ب) مبانی نظری شامل چارچوب نظری، پرسش تحقیق و فرضیه: تحقیق حاضر سعی بر آن دارد که تحلیل های خود را از دیدگاه واج شناسی زایشی به انجام برساند. در این دیدگاه، برای صورت های متناوب تکواژ، یک صورت زیربنایی فرض می شود و اعتقاد بر این است که صورت های متناوب از آن مشتق شده اند، و عمل اشتقاق توسط فرایندها صورت می گیرد. پرسش تحقیق این است که فرایندهای صرفی-واجی در کردی کلهری کدامند. برای پاسخ به این سوال از طبقه بندی پیشنهادی ینسن (1990) استفاده شده است. از آنجا که کار ماهیتی توصیفی دارد فرضیه خاصی دنبال نمی شود. پ) روش تحقیق شامل جامعه مورد تحقیق و روش تحلیل داده ها: در تحقیق حاضر، محقق علاوه بر تکیه بر شم زبانی خود به عنوان گویشور کردی کلهری، پیکره صوتی ده ساعته ای را، که از گویشوران شهر اسلام آباد غرب به دست آمده، پس از جمع آوری، طبقه بندی و تحلیل کرده است. تحلیل داده ها به این شکل انجام شده که صورت های متناوب تکواژهای مختلف از نمونه ها استخراج شده و صورتی، بنا بر ملاک های زبان شناسی زایشی، به عنوان صورت زیربنایی انتخاب شده و فرایندهایی که صورت های متناوب از آن ها مشتق می شود، مشخص می گردند. ت) یافته های تحقیق: پس از تحلیل داده ها، مشخص شد که دست کم پنج فرایند حذف، درج، همگونی، هماهنگی واکه ای و حرکت تکواژ در کردی کلهری فعال هستند، که در این بین فعالیت فرایند حذف بیش از سایر فرایندها و حذف در واکه ها بیش از همخوان ها بود. فرایند حرکت تکواژ به دلایل صرفی-واجی نیز، به عنوان کم یاب ترین فرایند و مهم ترین یافته تحقیق، تنها به افعال پسوندی همراه با شناسه و پی بست ضمیری سوم شخص مفرد، محدود می شد. ث) نتیجه گیری و پیشنهادها: در طی تحلیل داده ها، مشخص شد که فرایندها نسبت به نوع تکواژی که بر آن اعمال می شوند، حساس هستند. فرایند حذف در وندها بیشتر دیده می شد، در حالی که در تلاقی پی بست ها با پایه، فرایند درج محسوس تر به نظر می رسید. اگرچه در این تحقیق، پنج فرایند صرفی-واجی در کردی کلهری معرفی شد، اما به نظر می رسد با جمع آوری پیکره های بزرگ تر و تامل بیشتر در داده ها، بتوان نمونه هایی از سایر فرایندها نیز به دست آورد، و این خود آغاز راهی است به سمت مطالعه عمیق تر و گسترده تر در این زمینه. همچنین در طول تحقیق برای محقق این پرسش مطرح شد که آیا می توان بین گویش های مختلف، به ویژه زبان ها و گویش های ایرانی، ارتباطات معناداری از نظر فرایندهای صرفی-واجی یافت و تغییرات زبانی و تفاوت های گویش ها را از این منظر دید، که این خود می تواند انگیزه ای برای مطالعات گسترده تر و کلی تر باشد.